مشابه چنین فعالیت هایی در سازمان های نظامی-انتظامی و امنیتی وجود دارد و سبب شده است تا جمع آوری اخبار و اطلاعات جزء جدا نشدنی ماموریت های اطلاعاتی آنان به حساب آید و جایگاه ویژه تشکیلاتی را به خود اختصاص دهد. لذا بحث علمی مدار اطلاعات ، جمع آوری اخبار و اطلاعات یکی از مراحل چهارگانه ای است که مدار را به جریان می اندازد تا اطلاعات صحیح و به موقع ، در دسترس فرمانده قرار گیرد و فرمانده قادر به تصمیم گیری درست در راستای ماموریت گردد. بنابراین می توان گفت: همان گونه که در نظام اطلاع رسانی ،فراهم آوری، گردآوری،سند آرایی و...مباحثت شناخته شده و دارای جایگاه هستند،در نیروهای مسلح و سازمان های اطلاعاتی نیز بحث جمع آوری ، شناخته شده می باشد وجایگاه خاص خاص خود را دارد.در دنیای کنونی با توجه به سرعت گسترش علم و با عنایت به وجود انواع و اقسام تهدیدات و خطرات و لزوم کسب هر چه بیشتر علوم گوناگون برای مقابله با تهدیدات موجود در جهان به جمع آوری اطلاعات یک نیاز واقعی و دارای اهمیت ویژه است. بدیهی است که جمع آوری و کسب اطلاعات در حوزه های مختلف ،برای هر حکومت ضرورت جدی دارد و به این دلیل است که در جهان کنونی ، سازمان های عریض و طویل اطلاعاتی برای کسب خبر و جمع آوری اطلاعات ، طراحی و ایجاد شده است تا دولتمردان را در جلوگیری از غافلگیرشدن و مقابله با تهدیدات داخلی و خارجی، یاری دهند و به آنها در خصوص نوآوری و پیشرفت در زمینه های مختلف علمی ، خدمات ارائه کنند.
2/1- تعاریف جمع آوری :
در حوزه جمع آوری اخبار و کسب اطلاعات واژه های فراوانی وجود دارند که دارای تعابیر و تعاریف و اصلاحات خاص خود می باشند. اینک به فراخور بحث تعدادی از تعاریف و اصلاحات اشاره می شود. در فرهنگ لغت ، جمع آوری به معنی (گردآوری چیزهای پراکنده) است و در اصطلاح اطلاعاتی ، جمع آوری عبارت است از : (هنر به دست آوردن اخبار و اطلاعات مورد نیاز یک سازمان اطلاعاتی از طریق منابع مختلف ) البته در بیان ساده تر، مجموعه اقداماتی که در جهت کسب اخبار و اطلاعات مورئ نیاز یک سازمان اطلاعاتی انجام می پذیرد، را جمع آوری گویند.
3/1- هدف و منظور از جمع آوری :
گرچه از دیدگاه هر سازمان اطلاعاتی و امنیتی ، منظور از جمع آوری اخبار و اطلاعات بستگی به نوع نیاز آن سازمان از این سیستم است، لیکن به طور عام، هدف از جمع آوری در هر سازمان اطلاعاتی که نقش تغذیه کننده خبری دارد، در یک جمله اختصاری عبارت است از : کسب مهم ترین ، جامع ترین و کامل ترین اخبار و اطلاعات مورئ نیاز از سریع ترین ، مطمئن ترین و بهترین روش ممکن است. در حقیقت این هدف و منظور از جمع آوری نیز در 6 محور اساسی تقسیم می شود که هر کدام قابل توجه و تامل است.
· کسب مهم ترین اخبار و اطلاعات مورد نیاز:
اهمیت و ارزش اطلاعاتی هر خبر در راستای تامین نیازمندی های سازمان اطلاعاتی ، بسیار موثر و سرنوشت ساز است. به این معنی که به میزان ارزش و فایده اخبار و اطلاعات واصطه بالاتر باشد ، موفقیت آن سازمان در تصمیم گیری و عملیات بیشتر است و لذا یکی از اهداف جمع آوری، دستیابی به اخبار با ارزش و مهم است.
· کسب کامل ترین اخبار و اطلاعات مورد نیاز
علاوه بر اهمیت اخبار و اطلاعات مکتسبه ، تاکید بر کامل بودن نیز یکی دیگر از اهداف سیستم جمع آوری است. به این معنی که یک خبر کامل ، خبری است که به شش اصل تکمیل آن (چی؟ کی؟ چه کسی؟ کجا ؟ چگونه و چرا ؟ ) باید توجه شود. واین 6 اصل همان اصول گزارش نویسی کهدر شماره های پیشین سخن آشنا به آن پرداخته شده است ، می باشد. به هر میزان اخبار کامل تر باشد ، صحت سقم آن محرز گردیده و می توان روی آن قضاوت نمود. در حقیقت اگر شش اصل تکمیل خبر رعایت گردد، خبر تبدیل به اطلاع شده است.
· کسب جامع ترین اخبار و اطلاعات مورد نیاز :
جامعیت خبر به منزله ی توجه به جوانب امر از جمله سابقه ی خبر شواهد و قرائن اطلاعاتی پیرامون آن است. به تعبیری نمی بایست به انعکاس خبری که چه بسا سایر اخبار مرتبط با آن باشد ، بسنده نماییم و سعی گردد که به گذشته ، حال و حتی پیش بینی آینده آن نیز توجه شود تا این گونه اخبار و اطلاعات ، به صورت جامع گزارش گردد .
· کسب سریع اخبار و اطلاعات مورد نیاز :
یک مثل معروف در فرهنگ فارسی ما متداول است.(نوش دارو بعد از مرگ سهراب) اگر تمام زحمات و تلاش سیستم جمع آوری معطوف به اخبار مهم، کامل و جامع باشد ولی به موقع در زمان مقتضی به مبادی ذی ربط (تصمیم گیرنده و اقدام کننده) منعکس نشود، مصداق این مثل معروف است. سرعت در کسب اخبار و اطلاعات مورد نیاز و ارسال به موقع آن، در اولویت اول سازمان اطلاعاتی است و برقراری ارتباطات وبه کارگیری وسایل و تجهیزات پیشرفته ی ارتباطی سازمان های اطلاعاتی منظور تسریع در تبادل اخبار و اطلاعات است .
· کسب مطمئن ترین اخبار و اطلاعات مورد نیاز:
اعم از منبع خبر که می بایست مورد وثوق باشد و همچنین شش اصل تکمیل خبر که باید صحت داشته ، یکی دیگر از اهداف جمع آوری است که به عنوان نقطه ی اتکای سازمان اطلاعاتی برای تصمیم گیری و اقدام روی خبر است و ارتباط مستقیم با اعتبار سیستم جمع آوری و سازمان اطلاعاتی دارد. بدین منظور یکی از مراحل جمع آوری پس از کسب خبر از منبع ، ارزیابی صحت و سقم خبر است و به هر میزان که اعتماد به منبع ، ارزیلبی صحت سقم و خبر است و به هر میزان که اعتماد به منبع خبر بیشتر باشد، خبر واصله از آن نیز اطمینان بخش و قابل اقدام است و برعکس آن نیز صدق می کند. یعنی به هر میزان اخبار واصله دارای صحت و واقعیت باشد، به منبع آن هم بیشتر می توان اعتماد نمود.
· کسب اخبار و اطلاعات از بهترین روش ممکن :
تمام اهداف جمع آوری پنج گانه ای که گفته شد (مهم ، کامل ، جامع ، سریع و مطمئن) تحت شرایطی قابل حصول است که با اتخاذ بهترین روش جمع آوری اخبار و اطلاعات باشد. به تعبیری بستر لازم جهت رسیدن به اهداف فوق، کسب اخبار و اطلاعات از طریق اعمال روش های موثر و قابل اجراست. این بستر جمع آوری به منزله ی بهترین فرصت دستیابی به اخبار و اطلاعات مورد نیاز سازمان اطلاعاتی در حوزه ی قلمرویی مورد نظر است که با طرح ریزی و تلاشجمع آوری در جهت تامین نیازمندی های اخباری و اطلاعاتی به مرحله ی اجرا در می آید.به طور کلی تمامی سازمان های اطلاعاتی و امنیتی برای ایفای نقش و تعیین ماموریت سیستم جمع آوری اخبار و اطلاعات خود ، عواملی را که تاثیر مستقیم در تحقق و اجرای ماموریت یاد شده دارند را به شرح ذیل تقسیم می نمایند:
- تهیه طرح تلاش جمع آوری
- رعایت اصول جمع آوری
- اتخاذ روش های مناسب جمع آوری
- انتخاب بهترین منابع جمع آوری
- تعیین سریع ترین سیستم ارتباطی جمع آوری
2) تهیه طرح تلاش جمع آوری (طرح ریزی) :
شروع فعالیت جمع آوری اخبار و اطلاعات با فراهم سازی مقدماتی قبل از اجرای ماموریت جمع آوری مورد توجه سازمان های اطلاعاتی است که از آن به عنوان طرح ریزی یا طرح تلاش جمع آوری تعبیر می شود و آن عبارت از تبیین نیازمندی های خبری و اطلاعاتی ، تعیین اهداف مورد نظر جهت دستیابی به نیازمندی های خبری و ایجاد ساز و کار مناسب کسب اخبار و اطلاعاتی از طریق ترسیم سازمان و تشکیلات سیستم جمع آوری اخبار و اطلاعات است.به تعبیر دیگر می توانیم شرایط لازم در طرح ریزی جمع آوری اخبار و اطلاعات را در 3 شرط ذیل خلاصه نماییم:
الف) تعیین محور های خبری (نیازمندی های اطلاعاتی) ب) تعیین محل های کسب خبر (اهداف جمع آوری) ج) ترسیم ساختار و تشکیلات جمع آوری (ساز و کار جمع آوری) در واقع پاسخگویی به سه سوال چه؟ کجا ؟ وچگونه؟ در طرح ریزی جمع آوری اخبار واطلاعات مورد نظر است که هر سوال نقش تعیین کننده در اجرای عملیات جمع آوری اخبار و اطلاعات خواهد داشت . چه بسا هدایت جمع آوری و کسب اخبار و اطلاعات ، همان طور که در تعاریف آن گفته شد، بستگی به تامین نیازمندی های اطلاعات در اهداف مورد نظر با پیش بینی ساز و کارمناسب آن دارد. برای تعیین نیازمندی های اطلاعاتی نیز هر سازمانی در راستای ماموریت محوله و تهدیداتی بالفعل و بالقوه خود و همچنین سوابق گذشته (اخبار مکتسبه)با تقسیم بندی موضوعی و محوربندی مورد نیاز در قالب یک راهنمای جمع آوری قرار می دهند. این راهنما به منزله ی الگوی فعالیت در کسب اخبار و اطلاعات مورد نیاز است که برمبنای آن می بایست گزارش های خبری و و تهیه و به سلسله مراتب ارائه شود. بنابراین محورهای خبری در قالب عناوین خاص خود مثل جاسوسی ، براندازی، خراب کاری و...تعیین گردیده ودر قالب استاندارد تعریف شده ، در می اید.یعنی این موضوعات در کجا باید تامین شود؟ لذا مکمل تعیین نیازمندی های اطلاعاتی ف مشخص نمودن اهداف اطلاعاتی است و به عبارتی محل ها کسب اخبار و اطلاعات مورد نیاز باید مشخص شود که عمدتا سازمان ها، کانون ها، محفل ها، گروه ها ، محله ها، شهر ها، کشورها و...همگی می تواند به فراخور به عنوان اهداف اطلاعات تلقی شوندکه در این صورت ، حوزه و قلمروی جمع آوری محسوب گردیده تا نیازمندی های خبری این حوزه ها تامیین گردد.تز سوی دیگر با تعیین نیازمندی ها و اهداف اطلاعاتی ، عملیات جمع آوری تحقق نمی پذیرد، بلکه در مرحله طرح ریزی ، مهمترین شرط دیگر،طراحی و ترسیم ساختار و تشکیلات و ساز و کار مناسب است یعنی به وسیله چه شخص یا امکانات می توانیم این نیازمندی ها را در اهداف اطلاعاتی مورد نظر تامین کنیم . از آنجا که یک سیستم جمع آوری ، مستلزم سازماندهی و نظام مندی است و باید در اهداف مورد نظر که عمدتا در حوزه حریف و دشمن است به طور حساب شده ، عمل کند. لذا قبا از عملیات جمع آوری می بایست سازمان و تشکیلات خود را از عوامل و منابع خبری و امکانات و تجهیزات مورد نیاز را در حد برآورد اولیه مشخص نمایند در این خصوص شرح وظایف ، نمودار تشکیلاتی شبکه های جمع آوری ، عناوین مشاغل ، نیروی انسانی و ابزارهای مورد نیاز ، تعیین گردیده و در قالب یک طرح جمع آوری اخبار و اطلاعات تهیه و در سیر مراحل تصویب و اجرا قرار می گیرد.
نظرات شما عزیزان:
